Từ những năm 1964-1965, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta đã bước sang một giai đoạn mới, giành được những thắng lợi cơ bản.
Đường 20 ngày nay
Trước nguy cơ chiến lược “chiến tranh đặc biệt” bị thất bại hoàn toàn, chính quyền tay sai sụp đổ, đế quốc Mỹ buộc phải dùng chiến lược “ chiến tranh cục bộ”- đổ quân Mỹ vào miền Nam cùng với vũ khí, phương tiện chiến tranh; đồng thời leo thang đánh phá miền Bắc bằng không quân và hải quân.Với chiến lược mới này, đế quốc Mỹ nhằm ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi thế tiến công của cách mạng miền Nam,vừa đánh phá miền Bắc ác liệt, phá huỷ tiềm lực kinh tế, quân sự, triệt phá nguồn và đường chi viện của miền Bắc với miền Nam. Cuộc kháng chiến của dân tộc ta đứng trước thử thách mới vô cùng nghiêm trọng. Đế quốc Mỹ tăng cường ném bom đánh phá miền Bắc, các tỉnh trên địa bàn Quân khu 4 bị không quân Mỹ tập trung đánh phá ác liệt nhất, dài ngày nhất, với quy mô, cường độ ngày càng lớn. Giao thông vận tải cả đường bộ, đường thuỷ là mục tiêu đánh phá hàng đầu của chúng. Đặc biệt là các tuyến giao thông huyết mạch: đường số 1, đường 15, đường 12 bị đánh phá dữ dội. Các điểm vượt sông quan trọng như phà Gianh, phà Xuân Sơn, Long Đại, Bến Thuỷ… thường xuyên bị khống chế. Để đáp ứng yêu cầu đảm bảo chiến đấu ngày càng tăng, nhiệm vụ chi viện chiến trường càng lớn, càng khẩn trương, đòi hỏi hệ thống đường vận chuyển bằng cơ giới phải cần phát triển mạnh. Nếu chỉ có một cửa khẩu đường 12 qua nhiều trọng điểm như Khe Ve, Cổng Trời, Mụ Giạ bị địch thường xuyên đánh phá ác liệt luôn bị tắc đường, nhất là vào thời tiết mưa lũ, đường sình lầy thì không thể đảm bảo chi viện đáp ứng kịp thời cho chiến trường.
Từ tình hình đó, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định cho mở thêm tuyến đường 20 Quyết Thắng để phá thế độc tuyến đường vượt khẩu 12A và rút ngắn độ vận chuyển từ phía Bắc xuống đường 9. Tháng 12 năm 1965, loạt bộc phá hạ dốc “ Ba thang” được điểm hoả, chính thức phát lệnh khởi công mở đường 20. Đường 20 thể hiện ý chí quyết tâm “phá thế độc tuyến” quyết tâm chiến đấu giành thắng lợi quyết định trên mặt trận giao thông vận tải ở mảnh đất tuyến lửa này. Hai trung đoàn công binh số 41, số 10 và tổng đội thanh niên xung phong số 25 gồm hàng vạn gái trai của các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hoá, Hà Nam, Ninh Bình và các đơn vị cơ giới dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Bộ tư lệnh 559 và Bộ Giao thông Vận tải đảm nhận nhiệm vụ lịch sử này. Sau bốn tháng thi công, ngày 05 tháng 05 năm 1966, con đường 20- con đường của tuổi trẻ. Con đường của ý chí, quyết tâm chiến thắng giặc Mỹ xâm lược, quyết tâm giành thắng lợi trên mặt trận giao thông vận tải đã được hoàn thành với chiều dài 123km, xuyên qua đại ngàn Trường Sơn, xuất phát Phong Nha (Quảng Bình) nối liền với đường 128B ở ngã ba Lùm Phùm thuộc huyện Bu-La-Pha, tỉnh Khăm Muộn (Lào).
Đế quốc Mỹ nhận thấy rõ vai trò, vị trí và cả đặc điểm địa thế của con đường này, nên ngày đêm liên tục tập trung đánh phá, cực kỳ khốc liệt.Trên tuyến đường 20-Quyết Thắng có nhiều “Toạ độ lửa”, ác liệt nhất là tập đoàn trọng điểm “A.T.P” – (Cua chữ A, địch đánh phá 3.020 trận, ngầm Ta Lê và đèo Pu-La-Nhích dài 8 km địch đánh hơn 10.000 lần). Trọng điểm Trạ Ang, trọng điểm km16, km 14, phà Xuân Sơn (bao gồm phà B và phà Nguyễn Văn Trỗi). Bình quân mỗi chiến sỹ ở đây chịu đựng 1.000 quả bom các loại.Trường Sơn-Phong Nha đã trở thành nơi đối đầu giữa ý chí gang thép, lòng quả cảm, trí tuệ con người Việt Nam với bom đạn-sản phẩm của nền công nghiệp quân sự phi nhân tính của Hoa Kỳ.
Những con người ngày đêm có mặt tại các tuyến lửa, cung đường, trọng điểm đánh phá ác liệt của địch; những túi bom của không quân Mỹ, vừa làm nhiệm vụ mở đường, vừa bảo vệ đường, bảo vệ các đoàn quân và xe ra tiền tuyến đã vượt lên cái chết, đem lại sự sống cho chiến trường. Lòng quả cảm và sự hy sinh lớn lao của các anh, chị Thanh niên xung phong đã biến con đường 20-Quyết Thắng thành địa danh nổi tiếng về tính chất ác liệt và chiến công kỳ diệu của cuộc chiến tranh nhân dân vĩ đại. Từ đó cho hết chiến tranh, đường 20 được nhiều lần nâng cấp phát huy hết thế mạnh, phá thế độc tuyến chi viện đắc lực cho chiến trường Miền Nam và đã làm nên bao kỳ tích trên mặt trận giao thông vận tải trong đội hình hệ thống đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại.
BBT
