Năm 2016 có đợt thám hiểm hang động khá dài từ 05/3 – 10/4/2016 do BQL VQG Phong Nha – Kẻ Bàng hợp tác với Hội nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh thực hiện. Đây là lần thứ 17, Hội Hang động Hoàng gia Anh thám hiểm khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng tính từ năm 1990. Đợt thám hiểm này được thực hiện trên phạm vi rộng và đến các vùng hiểm trở nhất của khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng. Kết quả đã ghi nhận thêm 57 hang động ở 16 khu vực khác nhau thuộc địa phận Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và vùng núi đá vôi lân cận ở huyện Minh Hoá với chiều dài khảo sát lên tới 20,127km, nâng số hang động được khảo sát lên 311 hang với tổng chiều dài 250km.

Trong 57 hang động mới phát hiện có nhiều hang động có giá trị khoa học về mặt địa chất, địa mạo. Các hang động được hình thành ở độ cao khác nhau, điều này có thể minh chứng cho quá trình xâm thực của nước qua các giai đoạn khác nhau ở khu vực này, qua đó có thể xác định được niên đại của thành tạo vỏ Trái đất. Một trong những phát hiện quan trọng, động Hòa Hương, có thể được hình thành dưới nước, trong hang có dòng chảy ngầm khác biệt so với các hang đã khảo sát trước đây. Nơi đây cũng ghi nhận có một số loài động vật không xương sống khác lạ, sống hoàn toàn trong môi trường thiếu ánh sáng. Hang Báng được hình thành trên địa hình cao, miệng hang hẹp và dốc, thạch nhũ đẹp; hang Tù Lù được hình thành trên đỉnh núi; hang Km17 có hố sụt cao 130m và suối chảy trong hang nối với nước ở hang Sơn Đoòng. Điều này cho thấy các yếu tố nước, đứt gãy, độ cao và phong hóa đã tạo nên sự khác biệt về quá trình hình thành hang động đá vôi. Bên cạnh đó, có một số hang có thành tạo thạch nhũ đẹp, độc đáo như động Hoà Hương, Báng, Rục Cà Roòng, Rục Ma Rinh, Tiên, Cây Sanh có tiềm năng cho việc phát triển du lịch khám phá, mạo hiểm.

Hang Hòa Hương được phỏng đoán là hình thành từ hàng triệu năm trước, khi nguồn nước ngầm chưa chảy qua hang Sơn Đoòng, hang Én

Đoàn thám hiểm đã tiến hành đo, vẽ và chụp ảnh, ghi lại thông số của các hang động này như kích thước của của hang, tọa độ hang; và ghi nhận thêm chế độ thuỷ văn ở một số hang nước. Trong đó, các hang có chiều dài đáng chú ý như hang Hoà Hương dài 2.876m, hang Tiên 2 dài 2.519m, hang Bom dài 1.500m, hang Dinh 1 dài 1.430m; hang Rục Ma Rinh 2 dài 1.316m,… Đoàn cũng đã thám hiểm nhiều hố sụt lớn trong các hang như hang Km17 là 150m, hang Leo 133m, hang Cây Mọc 129m.

Hang Tiên 2  thuộc loại hang động khô, chỉ tạo suối vào mùa lũ

Từ xưa hang động đã có ý nghĩa về giá trị văn hóa, lịch sử của con người và gắn với con người qua giai đoạn phát triển. Đối với khoa học, hang động là nơi lưu giữ các kiến thức về quá trình vận động của lớp vỏ Trái đất và điều kiện khí hậu qua các thời kỳ. Đối với ngành địa du lịch, hang động là sản phẩm đặc biệt, là nền tảng để phát triển loại hình du lịch này nhằm mang lại nguồn lợi cho cộng đồng, địa phương và quốc gia. Hang động là sản phẩm của các quá trình tự nhiên và trải qua hàng trăm triệu năm để tạo dựng nên. Giá trị tiềm năng của hang động là rất quý. Vì vậy, việc khai thác cần đi liền với bảo tồn. Một khi đã mất thì không thể tạo dựng lại.

Võ Văn Trí, Lê Thị Phương Lan