Phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế, Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng hợp tác với các nhà thực vật thuộc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam (VNMN) Vườn Thực vật Mítsuri, Mỹ đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu và thu thập mẫu dương xỉ tại các hang động Phong Nha – Kẻ Bàng và công bố 01 loài dương xỉ mới cho khoa học, có tên là Polystichum quangbinhense thuộc họ Dryopteridaceae trên tạp chí khoa học Phytotaxa 283 (3): 295-299, năm 2016. Polystichum quangbinhense được phát hiện trong hang động ở độ cao 120m ở điều kiện ẩm ướt và thiếu ánh sáng. Hiện nay loài này có 2 quần thể ở hang Dơi và hang So Đũa Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng.

Hình 1. Điểm phân bố dương xỉ Quảng Bình

Hình 2. Loài dương xỉ Quảng Bình trong tự nhiên

Hình 3. E, F – Mặt sau và trước của phiến lá; G – Phần dưới của cây;  H –  phần trên của lá có mang bao tử; J- Phần dưới và cuối lá; K – Lá non. Nguồn: Li Bing Zhang, N.T.Lu & Liang Zhang

Hình 4. Sinh cảnh của loài. Nguồn: Li Bing Zhang, N.T.Lu & Liang Zhang

Hình 5. Mẫu dương xỉ Quảng Bình. Nguồn: Tác giả

Theo Danh mục thực vật Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng cập nhật 2016, ngành dương xỉ có 248 loài thuộc 92 chi, 26 họ, 12 bộ, 03 lớp. Trong đó chi Polystichum có 6 loài, gồm: Polystichum chingae Ching, Polystichum chunii Ching, Polystichum deltodon (Baker) Ching, Polystichum deltodon (Baker) Diels, Polystichum grande Ching và loài mới Polystichum quangbinhense.

Polystichum quangbinhense là một loài đặc hữu hang động, sinh cảnh hẹp, điều kiện nhiệt đới ẩm, ít ánh sáng và được xếp vào mức độ bảo tồn cực kỳ nguy cấp (Critically Endangered – CR) trong sách đỏ IUCN theo hướng dẫn của Tổ chức bảo tồn quốc tế năm 2015. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học chi này có phân bố ở phía Nam Trung Hoa và Quảng Bình là điểm cực nam. Đây là một ghi nhận quan trọng trong giới thực vật học, đặc biệt là mối quan hệ của loài này đối với các loài khác thuộc chi này ở trên thế giới./.

 Võ Văn Trí