Với những giá trị nổi bật toàn cầu về địa chất, địa mạo, đa dạng sinh học và quá trình sinh thái, sinh học, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được UNESCO hai lần ghi danh vào Danh mục Di sản thế giới (năm 2003 về tiêu chí VIII và năm 2015 về tiêu chí IX và tiêu chí X). Việc ghi danh vào Danh mục Di sản thế giới là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự chuyển mình của Vườn quốc gia trong tiến trình phát triển kinh tế, trong quá trình hội nhập của đất nước, đặc biệt là phát triển du lịch – dịch vụ. Phong Nha – Kẻ Bàng không chỉ hấp dẫn du khách bởi cảnh quan kỳ vĩ, hệ thống hang động độc đáo mà còn nổi bật cùng hệ sinh thái rừng nguyên sinh phong phú, đa dạng. Với 17 tuyến, điểm du lịch hiện có (tuyến Phong Nha – Tiên Sơn, suối Nước Moọc, sông Chày – hang Tối, động Thiên Đường, hang Sơn Đoòng, Thung lũng Sinh Tồn – hang Thủy Cung…, hằng năm Phong Nha – Kẻ Bàng đón hàng trăm nghìn lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan (năm 2024 đón 874.518 lượt khách). Tuy nhiên, tài nguyên Di sản và môi trường du lịch vốn nhạy cảm và dễ bị tổn thương, vì vậy cần đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn và phát triển; cần có chiến lược bảo vệ môi trường, phát triển du lịch phù hợp, trong đó lựa chọn sản phẩm du lịch dựa trên phát huy các giá trị tự nhiên và văn hóa.
Thác Gió – Vườn thực vật (Ảnh: Thành Vương)
Công tác bảo vệ môi trường du lịch luôn được BQL Vườn chú trọng với nhiều giải pháp thiết thực, đồng bộ: Thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức của viên chức, người lao động, người dân địa phương và khách du lịch về giữ gìn cảnh quan chung, xây dựng môi trường Di sản xanh, sạch, đẹp; tổ chức các lớp tập huấn bảo vệ môi trường cho hướng dẫn viên, porter, người dân địa phương tham gia làm du lịch; tổ chức các chương trình diễn giải môi trường cho học sinh, sinh viên trên địa bàn các xã vùng đệm. Bên cạnh đó, BQL Vườn luôn quản lý chặt chẽ các hoạt động du lịch, tuân thủ đúng giới hạn số lượng khách đối với các tuyến nhạy cảm (hang Sơn Đoòng, hang Én…); xây dựng các sản phẩm du lịch thân thiện với môi trường; thường xuyên kiểm tra công tác bảo vệ môi trường của các đơn vị khai thác du lịch trên địa bàn và đánh giá những tác động của hoạt động du lịch lên các thành tạo thạch nhũ và các yếu tố môi trường hang động; hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần trong tất cả các tuyến, điểm du lịch; tất cả các loại rác thải đều được thu gom và mang ra khỏi VQG để xử lý theo quy định; lắp đặt thùng rác, bảng tuyên truyền bảo vệ môi trường tại các bến thuyền, các điểm du lịch…
Lắp đặt các thùng đựng rác trên các tuyến tham quan
Do vậy, công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch, bảo vệ và phát huy các giá trị di sản trên địa bàn VQG có nhiều chuyển biến tích cực, nhận thức về bảo vệ môi trường của viên chức, người lao động, người dân địa phương từng bước được nâng cao; các tuyến điểm du lịch đều đảm bảo môi trường xanh, sạch, đẹp, rác thải được thu gom sạch sẽ sau mỗi hành trình tham quan; hầu hết các điểm du lịch trong vùng Di sản đều thực hiện quan trắc môi trường định kỳ theo quy định, kết quả quan trắc cho thấy các chỉ số môi trường như nước, không khí, tiếng ồn… cơ bản đều nằm trong giới hạn cho phép, đảm bảo an toàn cho du khách và sinh cảnh tự nhiên, góp phần phát triển du lịch bền vững; môi trường du lịch, các giá trị di sản được giữ gìn, bảo vệ tốt.
Trong thời gian tới, BQL Vườn tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước về môi trường; đẩy mạnh thu gom, phân loại rác thải trên địa bàn VQG; xây dựng nguồn nhân lực bảo vệ môi trường trong du lịch đảm bảo đủ về số lượng và chất lượng; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, vận động cộng đồng thực hiện nếp sống thân thiện với môi trường, tự giác chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường; tiếp tục triển khai thực hiện tốt việc quan trắc môi trường, đồng thời chú trọng kiểm tra công tác bảo vệ môi trường của các đơn vị khai thác du lịch trên địa bàn Vườn quốc gia; tạo điều kiện thuận lợi để người dân địa phương tham gia một cách tích cực nhất vào các hoạt động phát triển du lịch, đảm bảo lợi ích lâu dài cho người dân (khuyến khích đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực địa phương phục vụ hoạt động phát triển du lịch; khuyến khích sử dụng các nguyên vật liệu từ địa phương trong xây dựng các công trình dịch vụ du lịch). Thông qua hoạt động phát triển du lịch, cộng đồng sẽ có việc làm ổn định, nhờ đó sẽ hạn chế được sức ép của cộng đồng đối với tài nguyên, môi trường du lịch, góp phần tích cực vào phát triển bền vững./.
