Nằm trong vùng đệm Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, Cha Lo – Cổng Trời (tại Km số 34,5) thuộc khu vực xã Dân Hóa, huyện Minh Hoá, tỉnh Quảng Bình là di tích lịch sử thời kỳ chống Mỹ, là điểm huyệt quan trọng của tuyến đường chiến lược 12A thuộc hệ thống đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Cha Lo – Cổng Trời là nơi địa hình khá hiểm trở, có nhiều hang đá, đường đi khó, một bên là vách núi, một bên là vực thẳm, chênh vênh giữa núi cao, rừng thẳm huyền bí như cái “Cổng Trời”.
Trong những năm 1965 – 1973, nơi đây từng là “tọa độ lửa”, giặc Mỹ đã dội xuống hàng trăm ngàn tấn bom để ngăn chặn các đoàn xe vận tải chi viện cho chiến trường miền Nam. Di tích lịch sử Cha Lo – Cổng Trời, Đồi Cha Quang (đồi 37), Đèo Mụ Dạ, Bãi Dinh, La Trọng, trận địa pháo nổi tiếng của tiểu đoàn anh hùng Nguyễn Viết Xuân … là những trọng điểm ngày đêm địch liên tục đánh phá ác liệt. Cổng Trời đứng sừng sững hiên ngang, nghiêng lưng để che chở cho từng đoàn quân, đoàn xe vận tải lương thực, vũ khí chi viện cho chiến trường Miền Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Trên những điểm di tích lịch sử văn hoá này trong suốt cả cuộc trường chinh đánh Mỹ của dân tộc ta, không ngày đêm nào không ngớt tiếng bom đạn Mỹ, tiếng xe kéo pháo, tiếng xe chở hàng ra trận và cả bước chân của cả ngàn bộ đội, thanh niên xung phong từ hậu phương ra tiền tuyến. Vẫn còn đó những vết khắc trên đá ký hiệu nhắn gửi đồng đội với câu khẩu hiệu “Tim còn đập, đường không tắc”, bên trái đường không xa là một hang không sâu lắm, là nơi làm lễ “truy điệu sống” cho các chiến sỹ Tiểu đoàn 12 công binh trước giờ ra mặt trận làm nhiệm vụ.
Sự nghiệp cứu nước của dân tộc ta đã kết thúc thắng lợi và đi vào lịch sử như một bản hùng ca bất tử, Cha Lo – Cổng Trời đã chứng kiến biết bao chiến công lẫy lừng của quân và dân ta trong các trận chiến đấu với máy bay Mỹ bảo đảm sức sống cho tuyến đường 12A huyền thoại. Ở đây cũng là nơi các đơn vị anh hùng: đồn Cha Lo, Tiểu đoàn 12 Công binh, đơn vị Thanh niên xung phong 759 là ba đơn vị vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương “Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.
Cha Lo – Cổng Trời nằm trong quần thể Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, là điểm đến để tưởng niệm, tri ân sự hy sinh thầm lặng, anh dũng của biết bao thế hệ cha anh đã không tiếc máu xương trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc./.
Mai Thuỳ
