Vào những ngày tháng 5, khi những âm thanh râm ran của ve sầu đang vội vã gọi hè, ở khu vực rừng núi đá vôi Phong Nha – Kẻ Bàng xuất hiện một loài cây được gọi là Ngô đồng, đang bung nở những cánh hoa rực rỡ toả ngát hương sắc giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ. Sắc hoa hồng phớt dịu nhẹ xen giữa nền rừng xanh thẳm tạo nên một khung cảnh thiên nhiên vô cùng hoang sơ và thơ mộng. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để du khách thập phương và những người yêu thiên nhiên đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ thú của loài cây gỗ đặc biệt này.
Hoa Ngô đồng đang nở giữa đại ngàn Trường Sơn
Cây Ngô đồng còn có tên gọi khác là cây Tơ đồng, Trôm đơn, Bo rừng, danh pháp khoa học là: Firmiana simplex (L.) Wight; thuộc họ Trôm (Sterculiaceae). Đây là loài cây gỗ lớn, có tên tiếng Anh là: Chinese parasol tree, có nguồn gốc từ Trung Quốc và các vùng Đông Á lân cận, trong đó có Việt Nam. Từ xa xưa, cây Ngô đồng được xem là loài cây gỗ quý, được nhiều người yêu thích. Người Trung Hoa cổ đại ví cây Ngô đồng như là một loài cây Vương Giả bởi có nhiều sự tích đặc biệt. Vào thời Thiên Hoàng Phục Hy, khi nhìn phía trên cây Ngô đồng có 5 chòm sao chiếu xuống, sau đó có chim Phượng Hoàng đến đậu trên cây. Từ đó, cây Ngô đồng được xem là hình ảnh thiêng liêng, được tương truyền là nơi ở của chim Phượng Hoàng. Chim Phượng Hoàng được người xưa coi là Bách điểu chi vương – là vua của các loài chim, mang phúc khí và cát tường. Vua thấy chim đậu trên cây Ngô Đồng nên biết cây này là cây quý hiếm nên đốn, nhờ Lưu Tử Kỳ làm thành Dao Cầm. Chính vì lẽ đó mà cây Ngô Đồng được lưu truyền cho đến ngày nay; cây mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, biểu tượng cho quyền lực, phúc khí và sự cát tường. Cây được trồng rất nhiều trong Hoàng cung, với ngụ ý vua có đức độ biết lo cho dân. Còn ở Việt Nam, cây Ngô đồng được trồng nhiều ở trong Đại Nội kinh thành Huế và được vua Minh Mạng khắc lên cửu đỉnh để tượng trưng quyền lực của triều đình nhà Nguyễn lúc bấy giờ.
Cây Ngô đồng đứng hiên ngang giữa núi rừng xanh thẳm
Cây Ngô đồng sinh trưởng bền bỉ giữa khí hậu khắc nghiệt của rừng núi đá vôi. Cây vươn mình cao vút, có thể chạm tới 20 mét, với dáng thân thẳng đứng như những cột trụ xanh sẫm giữa rừng. Lá cây xòe rộng, xẻ thùy như bàn tay vẫy gọi gió trời, mỗi chiếc lá có thể dài đến 30cm, nổi bật giữa nắng rừng ban mai.
Hoa Ngô đồng đang bung nở giữa tháng 5 rực rỡ
Ngô đồng là cây ưa sáng, rụng lá theo mùa, sinh trưởng mạnh mẽ và tái sinh tự nhiên bằng hạt rất tốt. Cây ra hoa vào tháng 4–5, mùa quả vào tháng 8–9, chu kỳ sống cứ đều đặn trôi qua trong lặng lẽ giữa lòng di sản Phong Nha – Kẻ Bàng hùng vĩ, nơi có những dãy đá vôi trùng điệp và những cánh rừng xanh ngút ngàn. Cây không mọc thành rừng lớn mà phân bố rải rác dọc theo các thung lũng núi đá vôi hoặc tụ lại thành từng quần thể nhỏ trên những triền dốc đá cheo leo. Ở nơi tưởng chừng khô cằn, hiểm trở ấy, Ngô đồng vẫn vươn cao, xanh thẳm, như một minh chứng cho sức sống mãnh liệt giữa thiên nhiên khắc nghiệt.
Nụ hoa Ngô đồng đang bung nở
Ngô đồng không chỉ làm dịu đi ánh nắng giữa công viên hay những gốc phố mà còn hiện diện trong âm thanh của những nhạc cụ truyền thống, trong bài thuốc dân gian, trong giọt dầu từ hạt cây và trong cả sự kiêu hãnh của thiên nhiên Phong Nha.
Cây Ngô đồng không chỉ đẹp để ngắm mà còn mang nhiều giá trị công dụng khác nữa. Theo kinh nghiệm dân gian, trước đây ở một số nơi người dân địa phương đã biết sử dụng vỏ cây này để lấy sợi và có thể dùng làm dây buộc hoặc làm vật liệu thô tự nhiên quý giá. Gỗ Ngô đồng nhẹ và có khả năng truyền âm đặc biệt, vì vậy từ lâu đã được các nghệ nhân chọn làm thân đàn tranh, thất huyền cầm – những nhạc cụ truyền thống phương Đông với thanh âm trong trẻo, sâu lắng. Gỗ cũng được dùng để đóng các vật dụng nhỏ, thân thiện với môi trường và gần gũi trong đời sống hàng ngày. Lá cây cũng có công dụng đặc biệt. Dưới bàn tay y học cổ truyền, lá Ngô đồng được sử dụng với liều lượng nhỏ để chữa bệnh trĩ, vết loét, mang lại sự nhẹ nhõm cho những căn bệnh dai dẳng. Khi được phơi khô, lá có thể cuộn lại để hút thay thế thuốc lá – một giải pháp tự nhiên, thân thiện cho người đang tìm kiếm lựa chọn lành mạnh hơn. Đặc biệt hơn, hạt Ngô đồng chứa dầu, có thể ăn được nếu biết chế biến đúng cách. Trong y học, hạt còn được dùng để bào chế thuốc kháng histamine, góp phần vào công cuộc phòng và điều trị dị ứng.
Cây con Ngô đồng đang tái sinh giữa rừng xanh bạt ngàn
Từ thân – lá – hạt, cây Ngô đồng không chỉ là biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên mà còn là minh chứng cho sự gắn bó bền bỉ giữa con người và cây cỏ. Một cây gỗ giữa rừng xanh, nhưng ẩn chứa cả bóng mát, âm nhạc, y dược và cả cuộc sống.
Hoa Ngô đồng nở nổi bật giữa đại ngàn xanh thẳm
Nếu có dịp đến Phong Nha – Kẻ Bàng vào độ giữa tháng 5, đừng bỏ lỡ cơ hội dừng chân trên những cung đường uốn lượn vào Vườn quốc gia để phóng tầm mắt chiêm ngưỡng mùa hoa Ngô đồng nở rộ. Giữa đại ngàn xanh thẳm, từng tán hoa bung nở như những đám mây hồng lơ lửng trên lưng chừng núi đá, nhẹ nhàng mà rực rỡ, lặng lẽ mà khiến lòng người xao xuyến.
Cung đường 20 Quyết Thắng là tuyến ngắm hoa lý tưởng nhất, đặc biệt tại các điểm như dốc Đồng Tiền, Điểm du lịch sinh thái và Diễn giải môi trường Vườn thực vật. Dừng lại nơi đây, bạn không chỉ được đắm mình trong vẻ đẹp nguyên sơ của mùa hoa rừng, mà còn có cơ hội khám phá đa dạng sinh học độc đáo, tìm hiểu về hệ sinh thái rừng tự nhiên, các loài động thực vật – nơi lưu giữ những giá trị quý giá của vùng đất di sản thế giới.
Giữa hương rừng và sắc hoa, hành trình đến Phong Nha vào mùa Ngô đồng nở sẽ không chỉ là một chuyến đi, mà là một trải nghiệm đầy chất thơ, khiến mỗi bước chân đều trở thành một khoảnh khắc đáng nhớ./.
