Ngày 04 tháng 8 năm 2025, Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 215/2025/NĐ-CP, quy định các biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di sản văn hóa dưới nước, di sản văn hóa phi vật thể trong các danh sách của UNESCO và danh mục quốc gia về di sản văn hoá phi vật thể và chính sách đối với nghệ nhân, chủ thể di sản văn hoá phi vật thể. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 17 tháng 9 năm 2025 thay thế Nghị định 109/2017/NĐ-CP ngày 21/9/2017 của Chính phủ quy định về bảo vệ và quản lý di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới ở Việt Nam cùng các nghị định liên quan đã hết hiệu lực hoặc được quy định phải được thay thế.
Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
(Ảnh: Quốc Hùng)
Khác với Nghị định 109/2017/NĐ-CP, Nghị định 215/2025 là bước tiến lớn, đa dạng hóa loại hình di sản được điều chỉnh, mở rộng phạm vi quản lý sang cả di sản dưới nước và di sản văn hóa phi vật thể, bên cạnh di sản thiên nhiên – văn hóa thế giới, cụ thể về phạm vi điều chỉnh: Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Di sản văn hoá số 45/2024/QH15 ngày 23 tháng 11 năm 2024, bao gồm Khoản 3 Điều 4, khoản 5 Điều 17, khoản 6 Điều 25, khoản 4 Điều 39, điểm h khoản 1 Điều 83.
Nghị định 215/2025/NĐ-CP gồm 6 chương, 39 điều, trong đó tại “Chương IV. Quản lý, bảo vệ di sản thế giới” từ Điều 21 đến Điều 29 quy định rất rõ và cụ thể về việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của các di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới. Văn bản được kỳ vọng sẽ tạo ra bước chuyển mới, đồng thời tạo hành lang pháp lý để các địa phương triển khai các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản trên địa bàn một cách hệ thống, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu quản lý đa loại hình di sản trong bối cảnh hội nhập, chuyển đổi số.
Ngoài ra, Nghị định 215/2025/NĐ-CP còn quy định cơ chế phối hợp giữa chính quyền địa phương, cộng đồng và các cơ quan quản lý văn hóa trong việc bảo tồn di sản. Việc này nhằm khắc phục tình trạng phân tán, chồng chéo trách nhiệm trước đây, khi có những vụ việc xâm hại di sản nhưng không rõ đơn vị nào phải chịu trách nhiệm chính. Bên cạnh đó, văn bản cũng mở ra cơ chế xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức xã hội tham gia bảo tồn, khai thác bền vững di sản, đồng thời yêu cầu có cơ chế giám sát để tránh tình trạng thương mại hóa quá mức.
Một điểm mới nữa là việc siết chặt công tác quản lý hoạt động du lịch tại các di sản thiên nhiên. Theo đó, các dự án xây dựng, khai thác dịch vụ phải bảo đảm nguyên tắc phát triển bền vững, không ảnh hưởng đến giá trị gốc. Nghị định này còn thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện Công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới. Khi cơ chế quản lý được minh bạch, sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước – cộng đồng – doanh nghiệp sẽ giúp các di sản không chỉ “sống” trong quá khứ, mà còn trở thành động lực phát triển trong hiện tại và tương lai. Đây cũng là cách để Việt Nam nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế, khi di sản được bảo tồn và phát huy giá trị bền vững.
Nghị định 215/2025/NĐ-CP ra đời không chỉ là công cụ pháp lý, mà còn là một bước chuyển mang tính đột phá trong quản lý di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam, phù hợp với các cam kết quốc tế và yêu cầu phát triển bền vững trong nước. Việc triển khai hiệu quả Nghị định này vào thực tiễn tại Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng sẽ góp phần giữ vững danh hiệu di sản, nâng cao hiệu quả quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản, đồng thời tạo ra cơ hội trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và du lịch bền vững./.
